11 Ocak 2016 Pazartesi

Türkmenin Soyağacı



Bu kitabı tesadüf eseri aldım, araştırmalarımda rastlamamıştım. Kitap aslında geniş bir araştırmanın ürünü. Bu bakımdan soy araştırması yapacak olanlar için bakılacak eserlerden bir tanesi olabilir. Ama Türkçe'ye çevrilmiş bu hali çok derinlemesine inmiyor. Kitabın aslı "Türkmen Etnonimlerinin Sözlüğü" adıyla yayınlanmış. Eserde 2300 Türkmen boy ve oymak adları açıklanmış. Türkiye de yayınlanan bu kitapta ana eser içinden seçilen 300 başlık seçilerek oluşturulmuş. 

Türk tarihinde Türkler belli büyük ana kollara ayrılırlar, Kıpçak, Oğuz ve Dış Oğuzlar. Bu büyük Türk grupları da kendi içlerinde boylara ve onlarda kendi içinde oymaklara ayrılır. Oğuz boylarının ve Dış Oğuzların nasıl meydana geldiğini Türk Mitolojisinden öğreniyoruz. Bu boylar zamanla bir çok yere dağılmış ve boyların alt kolları meydana gelmiş. Bunlarda kendileri bir isim almışlar. İşte bu oymakların, boyların ve genel adların nereden geldiği üzerine yapılmış bir araştırma.

Kitaptaki başlıklar altında genel tarihsel bilgi, yaşadıkları dönem ve çevre, incelenen ismin nereden geldiği üzerine dil bilim incelemesi bulunmakta. Bazı başlıklar geniş içerik sahibi olurken bazılarında çok fazla bilgi bulunmuyor. Eserin aslının ile karşılaştırmak için araştırma yapsam da bulamadım. Kitapta ne yazık ki bizim yayıncıların klasiği olan kaynak sorunu yinelenmiş. Başlıklar hakkında yapılan tarihi, dil bilimi açıklamaların nereden geldiğinin kaynağını bırakın, kitabın genel bir kaynakçası bile bulunmamakta. Bundan dolayı kitabı bilimsel olarak değerlendirmek yerine merakınızı gidermenin ilk adımı olarak okuyabilirsiniz. Eğer soy araştırması yapıyor ve hangi oymak, boydan geldiğinizi, ismini, tarihini merak ediyorsanız başlangıç olarak bakılabilir. Ama çok basit bir başlangıç olacağını söylemeliyim.

Türk soy araştırmalarında bir kişinin kendi soyunu uzun süre takip etmesi zor bir şey. Ben kendi soy araştırmamı yaptığım için oradan biraz tecrübe edindim.Çünkü bizde kayıt sistemi yok. Nerede doğmuş, ne zaman doğmuş, ne zaman ölmüş, baba, dede adı vs konular kayıtta geçmemiş. Bunlara Osmanlı Devlet sistemindeki kayıtların sadece lakaba göre gitmesi gibi zorluklarda ekleniyor. Bireysel değilde genel bir tarihe ulaşmanız daha kolay. Eğer oymak, aşiret ve boyunuzu öğrenirseniz. Onların nerelere yerleştiğini, nerelere göçtüğünü ve Anadolu'ya nereden geldiğini belirlenebilir.

Kitap ana eserin sekizde birine indirgenmiş neredeyse, bunun yanında kaynakların gösterilmemesi ve bir kaynakçanın bulunmaması sebebiyle fazla bir değeri kalmıyor. Bu konuları merak edenler başlangıç için bakabilirler. 

4 yorum:

  1. dediğiniz gibi eğer çok merak ediliyorsa okunası kitaplardan , ben daha doğrusu eşimin bu tarz girişimleri olmuştu fakat yişne dediğiniz gibi Osmanlı dönemindeki kaytlar ya yok edilmiş ya da tahrip görmüş. Oysa geçenlerde Irak'tan gelen biri bana 8. kuşağını anlattı , üzülmedim desem yalan .

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Eski Türklerde soy konusunda 7 kuşak ötesini bilme adeti var. Bu halen orta asya Türk devletlerinde devam eden bir uygulama. Ama Anadolu'ya gelmiş olan Türkler bu adeti unutmuşlar. Birde Osmanlı Devleti aşiretleri, boyları isyan çıkarmasın diye parçalamış. Bundan dolayı dağılma meydana gelmiş. Erhan Afyoncu şu sözü güzel soyunu bilmiyorsan Türksündür. Osmanlı konusunda yanlış anlaşıldım sanırım. Osmanlı Devletinin nüfus kayıtları var, bunlar yayınlanıyor. O dönem hangi sancağa bağlı ise tapu kayıtları ve vergi defterlerinden bulabilirsiniz kendi ailenizi. Tabi burada kendi ailenizin kullandığı lakabı bilmeniz gerekiyor. Soyadı olmadığı için defterlere lakapları ile kaydediliyorlar. Eşinizde baba ailesi nereden ise o şehrin vergi defterlerinden bakabilir.

      Sil
    2. Ben yanlış ifade ettim sanıyorum , nüfus kayıtlarıyla gitmeye çalıştığımızda aldığımız cevaplardı bunlar. Lakin eşim de o zamanlar ciddi araştırmaları sonucunda Türk olduğunu öğrenmişti. Vakti zamanında göç ile yenilenen kayıtlardan kastım tahrip olanlar. Ondan öncekiler de sanıyorum , çok detaylı değil lakin genel olarak bilinen/ öğrenilen oydu.

      Sil
    3. Devlet kurumuna gitti iseniz onlar size anaca dedenize kadar bir soy çıkartıyor. Yani soyadı kanununa kadar ki kişilerin soy ağacını veriyor. Eşinizin ailesi hangi zamanda, hangi bölgeye göç ettiyse o sancaktaki tahrir defterlerine bakacaklar. Eğer konargöçer iseler işler zorlaşıyor. Yerleşik hayata geçmişler ise ve kendi lakaplarını biliyorlar ise iş bir nevi daha kolay. Zaten ilk olarak kendi aşiretinizi, boyunuzu ve daha sonra bağlı olduğu beyliği ve en sonunda Osman Devletindeki sancağı öğreniyorsunuz. Genelden özele doğru gidiyor araştırmalar. Bir sonuca ulaşmanıza sevindim.

      Sil

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...