14 Mart 2016 Pazartesi

Tercüman - İsmail Gaspıralı 2




Kitabın birinci cildinde İsmail Gaspıralının hayatına değinmiş ve neler yapmak istediğini belirtmiştim. Burada da Tercüman gazetesine ve kitap hakkında değineceğim. Tercüman gazetesi Türk yayın hayatı içinde büyük önemi var. Çıktığı dönemler boyunca Fransadan, Azerbaycana, Osmanlıdan, Mısıra ve Rus topraklarında ki diğer Türk bölgelerine kadar ulaşabiliyordu. Okuyucu kitlesi giderek genişleyerek, Müslüman Türklerin bulunduğu çoğu yerden geniş haber veriyordu. Bunun yanında Türklere kendi haklarının savunması, okumaları gerektiği konusundaki yazıları gibi onları bilinçlendirecek yazılarda kaleme alıyordu. Rusya içinde Türklerin siyasi olarak aldıkları durum, Rusların baskıları ve çıkan kanunlar hakkında bir çok yazısı bulunmakta.

İlk olarak 1814'de yayınlanmaya başlayan Tercüman gazetesi bizzat ölünceye kadar İsmail Gaspıralı yönetti. 33 Yıl boyunca kesintisiz yayın hayatına devam etmiş ve büyük kitleleri bilinçlenmesine yardımcı oldu. Ölümünün ardından oğlu bir süre gazeteyi çıkarmaya devam etti. Gazete ilk çıktığında haftada 1, bazı yıllarda 2, 1906 yılında 3 defa, 1912 yılından ise her gün basılarak günlük gazete seviyesine geldi. Gazetenin yazılarının 2/3'ü İsmail Gaspıralı tarafından hazırlanıyor ve yazılıyordu. Gazetenin yanında ek sayfalar, kitap, broşür gibi neşriyatı ihmal etmedi. Kadınlar için ve çocuklar için gazete eki çıkarttı. 

Bu iki ciltlik kitapta 33 yıllık yayın hayatındaki Tercüman gazetesinin belli ve bulunabilen nüshaları bulunmakta. Bunlar; 1897,1903-1912 yılları arasındaki yayınların tamamı ve diğer yıllarda yayınlanan gazetelerin bazılarını içermekte. O günün şartlarını hem Osmanlı hemde Rusya toprakları üzerinde yaşan Türk toplulukları hakkında bir çok bilgiyi alacağınız bir kaynak. Rusların Türkleri asimile etmek için din,eğitim ve sosyal haklar konusunda yaptıklarını birinci elden öğrenebiliyorsunuz. İlk yayına başladığında gazete okumanın az olduğu bir devirde büyük bir başarı sağlaması aynı zamanda cahillik ile yapılan mücadeleyi de görüyorsunuz. Sadece cahil imamların eğitimine izin verilmesi, düzgün bir eğitim sisteminin olmaması, çocukların okuldan mezun olduklarında okumayı bile öğrenememeleri İsmail Gaspıralıyı bu alana da ilgilenmesini sağlanmış. Bu sayede kendisinin bulduğu öğrenme şeklini ilk önce kurs sonra okul haline getirerek büyük bir eğitim ateşi yaktı, bunu da büyük bir alana yaydı. Bu konuyu da  bir sonraki kitapta inceleyeceğiz.

O dönem Rus topraklarındaki Türklerin durumunu öğrenmek, Osmanlı hakkında bilgi almak ve o günün şartlarıyla yaptıkları bilinçlenme mücadelelerini görmek için önemli bir kaynak. İsmail Gaspıralı'nın bir ömürde verdiği mücadele bir çok meşalenin yeniden yanmasını sağladı Rus toprakları içinde. Tüm Türklere yaptığı ile sözleri ile bir hedef bırakarak gitti; Dilde, fikirde, işte birlik. Bu dönemi merak edenler bu mücadeleyi öğrenmek isteyenlere bu iki ciltlik kitabı tavsiye ederim. 

2 yorum:

  1. Tarih okumaya başlasam devamı gelecek te , önce nereden başlayacağıma karar vermek lazım , sonra kronolojik bir liste çıkarmak lazım , tek değil pek çok kaynağa başvurmak lazım , çok lazımlı bu cümleler beni korkutuyor :)ama sizin için bir adım atmak gibidir artık diye düşünüyorum?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Benim gibi okumak zorunda değilsiniz. Mesela en merak ettiğiniz tarihi dönem, olay hangisi ise ondan başlayabilirisiniz. Önemli olan başlamanız bence. Benim için bir rutin oldu gerçekten araştırma yapma işi.

      Sil

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...